Microbiologie in hapklare porties
Ultraverwerkte voedingsmiddelen: De aartsvijand van de hersenen
De laatste jaren is er een groeiende bezorgdheid over de invloed van onze voeding op onze algehele gezondheid. Onderzoekers hebben zich verdiept in verschillende diëten om vast te stellen welke heilzaam zijn en welke tot gezondheidsproblemen kunnen leiden. Een gezond dieet bevat alle essentiële voedingsstoffen die ons lichaam nodig heeft om optimaal te functioneren. Bepaalde diëten met veel bewerkte voedingsmiddelen kunnen onze gezondheid echter schaden. Deze ultra-verwerkte voedingsmiddelen (UPF’s) zijn vaak rijk aan ongezonde ingrediënten zoals suikers, vetten en kunstmatige chemicaliën, maar missen essentiële vitamines en vezels. Overconsumptie van UPF’s is in verband gebracht met verschillende ernstige gezondheidsproblemen zoals obesitas, diabetes en hartaandoeningen. Interessant is dat een dieet met veel BFP’s ook het risico op dementie en andere hersengerelateerde problemen kan verhogen.
De rol van de darmmicrobiota, of de micro-organismen die in onze darmen leven, is cruciaal voor het behoud van onze gezondheid en ons welzijn. Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de samenstelling van deze darmmicroben veranderen, wat van invloed is op onze stemming en ons geheugen, en op het risico op ziekten zoals depressie en angst. Ook de additieven die in voeding worden gebruikt, zoals kunstmatige zoetstoffen en emulgatoren, kunnen onze darmmicrobiota en het functioneren van onze hersenen verstoren. Het is cruciaal om goed te letten op het voedsel dat we eten en de ingrediënten ervan om de gezondheid van onze darmen en hersenen te behouden.
Darmmicrobiota en gezondheid van de hersenen:
In ons lichaam leven meer dan 30 biljoen micro-organismen, waaronder bacteriën, virussen, schimmels en gisten. Deze kleine wezens leven in verschillende delen van ons lichaam, maar de meeste bevinden zich in onze darmen. De darmmicrobiota, zoals we ze noemen, bestaan uit meer dan 1.500 soorten en spelen een cruciale rol in onze gezondheid. Ze helpen ons voedsel te verteren, voedingsstoffen op te nemen en zelfs vitaminen te produceren. Daarnaast werken ze samen met ons immuunsysteem en beschermen ze ons tegen schadelijke ziekteverwekkers.
Als het evenwicht van deze darmbacteriën echter verstoord is, kan dit leiden tot verschillende gezondheidsproblemen. Een onevenwichtige microbiële diversiteit is bijvoorbeeld in verband gebracht met obesitas en inflammatoire darmziekten. Wetenschappers hebben onlangs ontdekt dat onze darmmicrobiota ook de gezondheid van onze hersenen beïnvloedt. Aandoeningen zoals depressie, angst en zelfs neurodegeneratieve ziekten zoals Parkinson en Alzheimer kunnen worden beïnvloed door de darmmicrobiota.
Deze verbinding tussen onze darmen en hersenen staat bekend als de microbiota-darm-hersenas (MGB-as). Het is een complex systeem van communicatie tussen de darm en de hersenen, waarbij immuun-, neuronale en endocriene paden betrokken zijn. De darmmicrobiota kunnen bijvoorbeeld stoffen produceren die het zenuwstelsel direct of indirect beïnvloeden. Ze kunnen ook een wisselwerking aangaan met het immuunsysteem en reacties uitlokken die de hersenen beïnvloeden.
De MGB-as werkt via meerdere routes. Eén route loopt via de nervus vagus, die de darm met de hersenen verbindt en de stemming en het eetgedrag reguleert. Een andere route omvat het vrijkomen van hormonen en neurotransmitters die de hersenfunctie kunnen beïnvloeden. Via deze routes kan de darmmicrobiota onze emoties, cognitie en zelfs onze stressrespons beïnvloeden.
Recentelijk is er een groeiende interesse in hoe onze voeding, met name de consumptie van ultraverwerkte voedingsmiddelen (UPF’s), de MGB-as beïnvloedt. UPF’s zijn voedingsmiddelen die zwaar bewerkt zijn en additieven en conserveringsmiddelen bevatten. Studies hebben aangetoond dat diëten met veel UPF de balans van de darmmicrobiota kunnen verstoren, wat kan leiden tot ontstekingen en andere gezondheidsproblemen. Deze verstoring van de darmmicrobiota kan bijdragen aan de ontwikkeling van neurologische aandoeningen en cognitieve achteruitgang.
UPF’s: Darmbedervende boosdoeners of hersenuitputtende lekkernijen?
In de afgelopen decennia zijn ultraverwerkte voedingsmiddelen (UPF’s) gemeengoed geworden in moderne diëten en bevatten ze grote hoeveelheden toegevoegde suikers, zout, verzadigde vetten en verschillende additieven. Deze ingrediënten kunnen de darmmicrobiota verstoren, de darmbarrièrefunctie in gevaar brengen en het neurotransmittermetabolisme in de darmen en hersenen veranderen, wat invloed heeft op de hersenfunctie en het gedrag. In een recent overzicht hebben wetenschappers verzameld wat we weten over UPF’s en hun nadelige effecten. Hier volgt een samenvatting van hun belangrijkste punten:
- Veel suiker: Overmatige suikerconsumptie, gebruikelijk in UPF, kan leiden tot stofwisselingsstoornissen, ontstekingen en problemen met de gezondheid van de hersenen. Suiker beïnvloedt hersengebieden die de eetlust en het eetgedrag reguleren, waardoor dopamine vrijkomt en dit kan leiden tot overeten en stofwisselingsstoornissen. Bovendien kan een dieet met veel suiker de samenstelling van de darmmicrobiota veranderen, wat leidt tot ontstekingen en neuro-inflammatie, en het geheugen en de cognitieve functies aantast.
- Vetrijk en vetarm: Vetrijke en vetarme diëten kunnen een negatieve invloed hebben op de darm- en hersenfuncties. Vetrijke diëten veroorzaken darm- en hersenontsteking en beïnvloeden de cognitieve functies, terwijl vetarme diëten ook de samenstelling van de darmmicrobiota kunnen veranderen en de cognitieve vaardigheden kunnen aantasten.
- Veel zout: Een hoge zoutinname, die vaak voorkomt in bewerkte voedingsmiddelen, kan oxidatieve stress en ontstekingen in de darmen en hersenen veroorzaken, wat leidt tot geheugenverlies en cognitieve stoornissen. Zoutrijke diëten hebben ook invloed op de samenstelling van de darmmicrobiota, wat mogelijk de hersenfunctie beïnvloedt via immuniteitstrajecten.
- Levensmiddelenadditieven: Emulgatoren, zoetstoffen, kleurstoffen en conserveringsmiddelen die vaak voorkomen in UPF kunnen de samenstelling en functie van de darmmicrobiota verstoren en zo de gezondheid van de hersenen beïnvloeden. Emulgatoren kunnen bijvoorbeeld de diversiteit van de darmmicrobiota veranderen, terwijl zoetstoffen glucose-intolerantie kunnen veroorzaken en de samenstelling van het microbioom kunnen beïnvloeden. Kleurstoffen en conserveringsmiddelen zijn in verband gebracht met hyperactiviteit en cognitieve disfunctie, en sommige hebben invloed op de darmmicrobiota en metabolische gezondheid.
Concluderend: ons begrip van de ingewikkelde relatie tussen wat we eten, de darmmicrobiota en de gezondheid van onze hersenen is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. Door de microbiota-darm-hersen-as, erkennen we nu de diepgaande invloed die voeding, in het bijzonder de consumptie van ultraverwerkte voedingsmiddelen, kan hebben op ons algehele welzijn. Het onderzoek dat in dit artikel wordt beschreven, werpt licht op de schadelijke effecten van overmatige suiker, vetrijke en vetarme diëten, hoge zoutinname en de additieven die vaak worden aangetroffen in bewerkte voedingsmiddelen op zowel de darmmicrobiota als de hersenfunctie. Het presenteert echter ook veelbelovende mogelijkheden voor interventie, zoals het manipuleren van plant-microbe communicatiesystemen. Door de kracht van deze geheime taal tussen planten en microben te benutten, kunnen we op een dag innovatieve strategieën ontwikkelen om de opbrengst van gewassen te verbeteren, de opname van voedingsstoffen te verbeteren en het risico op neurologische aandoeningen te verkleinen. Naarmate we de complexiteit van de microbiota-darm-hersenas verder ontdekken, wordt het steeds duidelijker dat aandacht voor wat we eten niet alleen cruciaal is voor onze lichamelijke gezondheid, maar ook voor het welzijn van onze geest.
Link to the original post: Song, Zheyi, et al. “Effects of Ultra-processed Foods on the Microbiota-gut-brain Axis: The Bread-and-butter Issue.” Food Research International, vol. 167, 2023, p. 112730 (2023). https://doi.org/10.1016/j.foodres.2023.112730.
Featured image: Canva’s AI image generator
Vertaald door: Liang Hobma
micro-bites.org 